اگزما چیست؟

اگزما یک بیماری پوستی شایع و غیر مسری است که مشخصه‌ی آن خشکی، قرمزی، پوسته‌پوسته شدن یا خارش پوست است. در موارد شدیدتر، پوست ممکن است ترک بخورد، خونریزی کند و/یا سفت و سخت شود. در ایالات متحده از هر 10 نفر، 1 نفر در طول زندگی خود به اگزما مبتلا می‌شود.¹ این عارضه در کودکان شایع‌تر بوده² اما می‌تواند فرد را در هر سنی درگیر کند.

انواع اگزما کدامند؟

اگزما یا درماتیت انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود:²

• درماتیت آتوپیک، شایع‌ترین نوع اگزما، به خشکی‌های فلس‌دار کلاسیک اشاره دارد که معمولاً در دوران کودکی شروع شده و می‌توانند سطوح خارجی بازوها و پشت زانوها را درگیر کنند.
• درماتیت تماسی تحریک‌کننده یا آلرژیک که نتیجه‌ی واکنش به یک محرک و/یا آلرژن که در تماس با پوست بوده، است.
• اگزمای نومولار به خشکی‌های سکه‌ای شکل و فلس‌دار اشاره دارد که معمولاً در اندام‌های تحتانی ایجاد شده و ناشی از آلرژن‌ها یا پوست بسیار خشک است.
• درماتیت سبورئیک غدد معمولی تولیدکننده‌ی چربی (سباسه) مانند قسمت فوقانی کمر، بینی و پوست سر را درگیر می‌کند.
• اگزمای دیس‌هیدروتیک تاول‌های کوچک و خارش‌داری هستند که در لبه‌های انگشتان دست، انگشتان پا، کف دست و کف پا ظاهر می‌شود.
• درماتیت استازی که اغلب پاها را درگیر می‌کند، زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون سیاهرگ‌ها ناکافی باشد. این موضوع باعث تورم، قرمزی پوست و خارش می‌شود.

عوامل ایجادکننده‌ی اگزما چیست؟

علت اگزما هنوز ناشناخته است اما مرتبط با عوامل ژنتیکی و محیطی است.³ احتمال داده می‌شود کسانی که علائم اگزما را نشان می‌دهند سیستم ایمنیشان به برخی محرک‌ها واکنش نشان می‌دهد.

پوست فرد درگیر اگزما نمی‌تواند رطوبت را به درستی حفظ کند. این موضوع ممکن است به دلیل کمبود عوامل مرطوب‌کننده‌ی طبیعی موجود در پوست معمولی باشد. برای درک این موضوع، بهتر است عملکرد سد پوستی، محافظ و خارجی‌ترین لایه پوست را بدانیم. یکی از وظایف اولیه‌ی پوست تنظیم رطوبت و جلوگیری از ورود مواد آسیب‌رسان به پوست است. این ویژگی کمک می‌کند مواد خوب را در خود نگه داشته و مواد بد را بیرون بیندازد.

عملکرد ناکارآمد سد پوستی باعث می‌شود پوست، مستعد ابتلا به اگزما شود.⁴ این بدان معنا است که رطوبت کمتری نسبت به پوست سالم حفظ کرده، در نتیجه خشکی ایجاد می‌کند. هنگامی که رطوبت پوست از دست می‌رود، محرک‌ها یا سایر مواد راحت‌تر به داخل پوست نفوذ کرده و سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند و باعث بروز واکنش بیش از حد بدن می‌شوند. این فرایند باعث بروز علائم بالینی اگزما می‌شود: خارش، التهاب و قرمزی.

تحقیقات فزاینده‌ای مبنی بر اینکه باکتری‌های سطح پوست -که به عنوان میکروبیوم پوست شناخته می‌شوند- ممکن است در آسیب‌شناسی برخی بیماری‌های پوستی، از جمله آنچه که باعث اگزما می‌شود، نقش داشته باشند، وجود دارد.⁴ اختلال در تعادل طبیعی میکروبیوم پوست اغلب با علائم پوست آتوپیک همراه است. برخی از محصولات موضعی مراقبت از پوست، به ویژه آن‌هایی که حاوی مواد “پری‌بیوتیک” هستند، می‌توانند به تعادل میکروبیوم پوستی کمک کنند.

عوامل خارجی ایجاد کننده اگزما کدامند؟

برخی از عوامل خارجی نیز می‌توانند باعث ایجاد اگزما شوند. رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• محصولات تحریک‌کننده:
• عطرها، صابون‌ها، مواد شوینده‌ی لباس
• محصولات نظافت منزل
• لباس‌های تحریک‌کننده: پشمی، پارچه‌های مصنوعی و غیره.
• عوامل محیطی:
• گرد و غبار و گرده‌ها که به طور طبیعی در هوا وجود دارند
• تنباکو و آلودگی
• تغییرات دما
• گرما و تعریق
• هوای خیلی خشک
• سبک زندگی:
• حیوانات خانگی
• استرس عاطفی
• آلرژی غذایی
• دندان درآوردن
• تغییرات هورمونی

توجه داشته باشید اگزما یک بیماری کاملاً فردی بوده و هر شخص را به صورت متفاوت درگیر می‌کند. آنچه باعث ایجاد اگزما یا تحریک پوست شما می‌شود ممکن است کاملاً متفاوت با اگزمای شخصی دیگر باشد.

علائم اگزما چیست؟

شایع‌ترین علائم اگزما عبارتند از:

• پوست خشک و حساس
• پوست قرمز و ملتهب
• لک‌های تیره رنگ
• بثورات خارش‌دار – تشخیص در نوزادان دشوار است اما
• اختلالات خواب یک نشانه است
• پوست زبر، پوسته پوسته و ضخیم
• تراوش اگزما
• روی لک‌ها دلمه ایجاد می‌شود

علائم اگزما کجا ظاهر میشوند؟

علائم اگزما می‌تواند روی صورت، بدن یا هر دو در سنین کودکی یا بزرگسالی ظاهر شود. اگزمای صورت شایع‌ترین نوع اگزما در نوزادان و کودکان است. همگام با بزرگ شدن کودکان، اگزما می‌تواند عمدتا گردن و چین‌های پوستی اطراف آرنج، مچ دست و پشت زانو را درگیر کند. علائم اگزما در 40 تا 80 درصد از افراد قبل از رسیدن به سن 56 سالگی فروکش می‌کند. با این حال حتی اگر فرد در کودکی اگزما را تجربه نکرده باشد، ممکن است در بزرگسالی به آن مبتلا شود.

منابع

1. https://nationaleczema.org/research/eczema-facts. Accessed June 11, 2025.
2. https://www.aad.org/public/diseases/eczema. Accessed June 11, 2025.
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18247450. Accessed June 11, 2025.
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3535073. Accessed June 11, 2025.