تفاوت UVA با UVB و تشخیص مناسب‌ترین ضدآفتاب برای پوست شما

زمانی که صحبت از محافظت در برابر نور خورشید می‌شود، یکی از متداول‌ترین سوالات این است که “تفاوت بین اشعه UVA و UVB چیست؟

اشعه‌های UVA (اشعه‌های پیری) می‌توانند باعث پیری زودرس پوست و بروز چین و چروک و لکه‌های ناشی از افزایش سن شوند. این در حالی است که اشعه‌های UVB (اشعه‌های سوزاننده) مسبب برنزه شدن پوست و آفتاب‌سوختگی هستند. لازم به ذکر است قرار گرفتن در معرض هر یک از این اشعه‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. محصولات محافظت‌کننده‌ی موثر در برابر آفتاب باید پرتوهای UVA و UVB را فیلتر کنند؛ پس توجه به نوشته‌های روی کرم ضدآفتاب بسیار مهم است. SPF نشان‌دهنده‌ی سطح محافظت در برابر اشعه‌های UVB بوده و broad spectrum نشان‌دهنده‌ی حفاظت محصول از پوست در برابر اشعه‌های UVA است. برخی از محصولات محافظت‌کننده در برابر آفتاب ممکن است حاوی آنتی اکسیدان‌هایی نیز باشند که می‌توانند مانع آسیب‌های محیطی پوست شوند.

تفاوت اشعه UVA با اشعه UVB چیست؟

پرتوهای فرابنفش (UV) تنها 5 درصد از اشعه‌های خورشیدی را که به زمین می‌رسند، تشکیل می‌دهند¹ اما قدرت زیادی دارند. اشعه UV چندین نوع دارد. اشعه‌های UVC معمولا توسط لایه‌ اُزون مسدود می‌شوند اما اشعه‌های UVA و UVB به سطح زمین رسیده و می‌توانند بر پوست محافظت‌نشده تأثیر بگذارند.

• UVA: عاملی که باعث پیری زودرس پوست می‌شود.

اشعه UVA  طول موج بیشتری نسبت به اشعه UVB دارد و اغلب با علائم پیری زودرس پوست همراه است. در طول سال، از طلوع تا غروب خورشید، حتی در روزهای ابری، اشعه‌های UVA حدود 95 درصد از پرتوهای فرابنفشی را که به سطح زمین می‌رسند تشکیل می‌دهند.² این اشعه‌ها می‌توانند از ابر و شیشه عبور کرده و از طریق اپیدرم به درم پوست شما نفوذ کنند. برخلاف اشعه‌های UVB که باعث آفتاب‌سوختگی می‌شوند، اشعه‌های UVA بدون درد هستند اما بی‌ضرر نیستند. اشعه‌های UVA می‌توانند به سلول‌های لایه‌های عمیق‌تر پوست رسیده و رادیکال‌های آزاد تولید کنند که این رادیکال‌ها می‌توانند منجر به آسیب‌ پوست در طولانی‌مدت شوند. از جمله آسیب‌های طولانی‌مدت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:³

• پیری پوست: هنگامی که ساختار نگهدارنده‌ی پوست (تشکیل‌شده از رشته‌های کلاژن و الاستین) دچار مشکل شود، چین و چروک ایجاد شده و خاصیت ارتجاعی پوست از بین می‌رود.
• لکه‌های تیره و تغییر رنگ: اشعه UVA باعث تجمع ملانوسیت‌ها (سلول‌های رنگدانه‌دار) شده که می‌تواند منجر به تشکیل لکه‌های پیری و رنگدانه بیش از حد ملاسما شود.
• ایجاد سرطان پوست

• UVB: عاملی که باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود.

UVB  طول موج کوتاه‌تری نسبت به اشعه UVA داشته و منجر به آفتاب‌سوختگی می‌شود. پرتوهای UVB فقط حدود 5 درصد از پرتوهای فرابنفش را که به زمین می‌رسند شامل می‌شوند⁴ و در طول تابستان، به ویژه از ساعت 10 صبح تا 2 بعد از ظهر، شدیدتر هستند. برخلاف پرتوهای UVA، پرتوهای UVB نمی‌توانند از ابر و شیشه عبور کنند اما می‌توانند به اپیدرم نفوذ کنند. این اشعه‌ها مسئول برنزه شدن، آفتاب سوختگی و سرطان پوست هستند.

چگونه فاکتور حفاظت در برابر UVA و UVB اندازه‌گیری می‌شود؟

• UVA protection:

UVA protection سیستم اندازه‌گیری مبتنی بر عدد ندارد اما اصطلاح broad spectrum نشان‌دهنده‌ی این است که کرم ضدآفتاب از پوست در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت می‌کند. همانند UVB protection استفاده از مقدار مناسب ضدآفتاب برای محافظت در برابر آسیب UVA ضروری است.

• UVB protection and SPF:

UVB protection با استفاده از معیاری به نام SPF که مخفف فاکتور محافظت در برابر آفتاب (Sun Protection Factor) است اندازه‌گیری می‌شود. این معیار به مدت زمانی که ضدآفتاب از شما محافظت می‌کند اطلاق می‌شود.

برای مثال فرض کنید به طور معمول می‌توانید تا 10 دقیقه قبل از آفتاب‌سوختگی، زیر نور خورشید بمانید. اگر از SPF 15 استفاده کنید، مدت زمانی که طول می‌کشد تا آفتاب‌سوختگی اتفاق افتد، در SPF ضرب می‌شود. در این مثال، 10 * 15 = 150 دقیقه طول می‌کشد تا آفتاب‌سوختگی اتفاق بیوفتد. مهم است به یاد داشته باشید عواملی مانند تعریق یا شنا کردن می‌تواند بر اثربخشی ضدآفتاب تأثیر بگذارد. بنابراین باید هر 2 ساعت یا کمتر آن را تمدید کنید.

همچنین برای دستیابی به این سطح از محافظت، استفاده از مقدار کافی ضدآفتاب و پخش یکنواخت آن ضروری است. به توصیه‌ی FDA باید حداقل از SPF 15 استفاده کرد تا  93٪ از اشعه‌های UVB را مسدود شوند.⁵

انواع پوست

پوست همه‌ی افراد تحت تاثیر نور خورشید قرار می‌گیرد، اما هر پوست با توجه به سطح ملانین موجود در آن واکنش متفاوتی به نور خورشید نشان می‌دهد. پوست‌های روشن‌ نسبت به پوست‌های تیره راحت‌تر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند. پوست خشک ممکن است به نوع خاصی از کرم ضدآفتاب نیاز داشته باشد که حاوی مواد مرطوب‌کننده باشد تا از خشکی بیشتر جلوگیری کند.

• نوع پوست من بر اساس طبقه‌بندی Fitzpatrick چیست؟

سیستم طبقه‌بندی پوست فیتزپاتریک نوع پوست را بر اساس میزان رنگدانه‌ی موجود در پوست شما و نحوه‌ی واکنش پوست شما به نور خورشید طبقه‌بندی می‌کند.⁶ بر اساس این طبقه‌بندی 6 نوع پوست وجود دارد:

• نوع I: پوست رنگ پریده (مخصوصاً افرادی که موهای قرمز دارند)، همیشه می‌سوزد، هرگز برنزه نمی‌شود، کک و مک زیاد دارد.
• نوع II: پوست روشن، همیشه می‌سوزد، گاهی اوقات کمی برنزه می‌شود، کک و مک دارد.
• نوع III: پوست روشن تا قهوه‌ای روشن، گاهی می‌سوزد، همیشه برنزه (برنزه متوسط) می‌شود، مقداری کک و مک دارد.
• نوعIV : پوست متوسط تا تیره و زیتونی، به ندرت می‌سوزد، همیشه برنزه (برنزه تیره) می‌شود، بدون کک و مک است.
• نوع V: پوست قهوه‌ای، به ندرت می‌سوزد، همیشه برنزه (برنزه بسیار تیره) می‌شود، بدون کک و مک.
• نوع VI: پوست سیاه، هرگز نمی‌سوزد، بدون کک و مک است.

نحوه انتخاب ضد آفتاب مناسب

همه‌ی ضدآفتاب‌ها به صورت یکسان ساخته نمی‌شوند. متخصصان پوست توجه به 3 ویژگی بیان‌شده در زیر را هنگام خرید کرم ضدآفتاب توصیه می‌کنند:

• Broad spectrum protection: برای ایمن ماندن در برابر آفتاب، به دنبال ضدآفتابی باشید که در برابر اشعه‌های UVA و UVB ایجاد محافظت کند. روی بسته‌بندی این ضدآفتاب‌ها Broad spectrum دیده می‌شود.
• SPF 15یا بالاتر: FDA توصیه می‌کند از کرم ضدآفتاب با SPF 15 یا بالاتر استفاده شود. سطح SPF انتخابی، به نوع پوست شما بستگی دارد. برای مثال افرادی که پوست حساس به آفتاب داشته و مستعد آفتاب‌سوختگی هستند باید از SPF بالا استفاده کنند که به طور خاص برای محافظت از پوستی که به راحتی می‌سوزد فرموله شده است.
• ضد آب: اگر شنا یا عرق می‌کنید، به دنبال کرم ضدآفتاب مقاوم در برابر آب باشید؛ چرا که کرم‌های ضدآفتاب ضد آب ممکن است به مدت 40 تا 80 دقیقه روی پوست مرطوب یا عرق‌کرده باقی بمانند.
• برخی از ضدآفتاب‌ها ممکن است حاوی آنتی اکسیدان نیز باشند که می‌توانند از آسیب‌های محیطی پوست ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری کنند.

منابع

1. >https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK304366. Accessed June 11, 2024.
2. >https://www.skincancer.org/risk-factors/uv-radiation. Accessed June 12, 2024.
3. >https://www.healthline.com/health/skin/uva-vs-uvb. Accessed June 12, 2024.
4. >https://www.healthline.com/health/skin/uva-vs-uvb. Accessed June 12, 2024.
5. >https://www.consumerreports.org/health/sunscreens/what-does-spf-stand-for-a6677902412. Accessed June 12, 2024.
6. >https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/fitzpatrick-skin-types. Accessed June 12, 2024.